DEHB en belirgin özelliklerinden biriyse kalıcı ve sürekli olan dikkat süresinin kısalığıdır. Çocukluk çağının en sık görülen bozukluklarından olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) akademik,sosyal ve psikiyatrik sorunlara yol açabilmekte,çocuğu olduğu kadar Bunedenle çocuklarımızdaki dikkat eksikliğini ölçmek daha çok önem kazanıyor. Erken çocukluk döneminde dikkat problemlerinin belirlenmesi ve müdahale edilmesi ile ilerleyen yaşlarda oluşabilecek olumsuz durumların giderilmesi sağlanır. Özellikle dört yaşından önce yapılacak müdahaleler çocuğun yaşam kalitesini artırmaktadır. Yetişkinlerdeve çocuklarda görülen Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu'nun ekran süresinin uzamasıyla artış gösterdiğini belirten Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Canan Tanıdır, '3 yaşını dolduran bir çocuğun sosyal ortamda olmasını öneriyoruz. Okulçağı çocuklarının yaklaşık %5’inde görülen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun 7 yaşından önce başlaması temel özelliktir. Bu çocuklar evde, okulda sorun yaşarlar. Erkeklerde daha sık görülür. Ortalama 3 yaş civarında başlamakla birlikte tanının netleşmesi daha ileri yaşlarda gerçekleşir. Dikkateksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun 3 temel belirtisi vardır: Dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik (hiperaktivite) ve dürtüsellik. Bu sorunun daha iyi anlaşılabilmesi için, bu 3 bileşeni detaylı olarak ele almak uygun olacaktır. 12 yaşındaki bir OzcanC, Oflaz F, Türkbay T (2003) Dikkat eksikliği aşırı hareketlilik bozukluğu ve binişik karşıt olma-karşı gelme bozukluğu olan çocukların anne-babalarının empati düzeylerinin karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 10: 108-114. OzUf3. Martı Çocuk Yayınları Martı Çocuk 3 Yaş Dikkat Eksikliği ve Algı, Çizgiler, Labirent ve Rafadan Tayfa Boyama Kitabı Bu ürünün size özel fiyatıdır, Sepete ekleyin fırsatı kaçırmayın! Bu ürünün ekstra indirimli son fiyatıdır, Sepete ekleyin fırsatı kaçırmayın! Martı Çocuk 3 Yaş Dikkat Eksikliği ve Algı, Çizgiler, Labirent ve Rafadan Tayfa Boyama Kitabı Martı Çocuk Yayınları 0,00 TL %0 0,00 TL Adet 0,00 TL 0,00 TL / adet Bu ürün şu an satılmamaktadır. tarihinde stoklarda olacaktır. Ürün farklı bir fiyattan satışa sunulabilir. Eğer ürün daha yüksek bir fiyattan satışa sunulursa, ön sipariş veren müşteriden fiyat farkı alınmaz, ayrıca teslimatta öncelik sağlanır. Ürün daha düşük bir fiyattan satışa sunulursa, aradaki fark teslimatı takip eden 1 hafta içerisinde ön sipariş veren müşteriye ödenir. Karşılaştır DSACategoryId/60001501/2147483645/9914/80224072/9980 Dikkat Eksikliği Testleri Evde Nasıl Uygulanır?Evde Uygula Dikkat Eksikliği Testleri Evde Uygula Dikkat Eksikliği Testleri Odaklanma sorunu için çocuklarda dikkat dağınıklığı testiDikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu testi – DSM VEvde Uygulanacak olan Dikkat Eksikliği Testleri – DSM 5 Dikkat eksikliği testi analiziGelişim Planı Dikkat Testi sonrasında En objektif dikkat eksikliği testi Continue Performance TestDikkat eksikliği testleri sık sorulan sorular ve cevaplar Dikkat eksikliği testleri hangi durumda faydalıdır? Hangi dikkat testi uygundur? Evde dikkat eksikliği testleri uygula! Hemen dikkat testi ile çocuğunu test et! Çocuğumda dikkat eksikliği var! Çocuğumun dikkati hep dağınık! Bir türlü derse oturmuyor, öğretmeni takip etmiyor! Ödev yaptıramıyoruz! Bu ve benzeri durumların analizini birlikte yapacağız. Çocuğunuzun dikkat düzeyini ölçmek için kullanacağınız dikkat eksikliği testi size objektif analiz sağlar. Çocuğunuzun yaşına göre dikkat düzeyini aşağıdaki test ile değerlendirin. Çocukluk DEHB’deki temel belirtiler dikkatsizlik, dürtü kontrol sorunları ve motor hiperaktivite bozukluğudur. Dürtü kontrol sorunları ve motor hiperaktivite bozukluğu, ergenlik dönemi sonunda 18-20 yaş civarında değişme ve rahatlama eğilimindedir. Lakin çocukluk çağı dikkat eksikliği durumunda, %20 oranında yetişkin dikkat eksikliği olarak devam etmektedir. Dikkat düzeyini ölçen test İlk olarak, 4-17 yaş arası çocukların % 9’undan fazlasında gözlenir. Üstelik, çocukların davranışlarını kontrol etmelerini zorlaştıran nörolojik veya beyin bir bozukluk olan DEHB belirtisi göstermektedir. DEHB, çocukların beyninde dikkat etmeyi ve karar vermeyi yöneten beyin bölgesini etkiler. Bozuk çalışan beyin bölgesi nedeniyle planlama ve düzenleme yapma konusunda sorun yaşar çocuklar. Dikkat Eksikliği Testleri Randevusu 0216 688 77 78 Üstelik, DEHB genellikle çocukların hem okul hem de sosyal yaşamlarını olumsuz etkiler. Giderek artan sayıda okul çocuğuna bu durum teşhisi konmaktadır. Günümüz dijital çağında mobil aplikasyonlar, oyunlar ve sosyal medya araçları dikkat süresini kısaltmaktadır. Bu nedenle günlük dijital teknoloji kullanımını tüm aile üyeleri günlük 1 saat olarak sınırlandırması önerilmektedir. Özellikle dikkat eksikliği testleri ile öğrencinin yaşıtlarına göre dikkat yönetiminde ne durumda olduğu ölçülür. Dikkat Dağınıklığı Belirtileri Nelerdir? Evde Uygula Dikkat Eksikliği Testleri Çocuklukta tanı konulan DEHB, %80 oranında ergenlik dönemi sonunda semptomları azalır. Dikkat Eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda, beynin prefrontal korteks olgunlaşması daha yavaş olabilir. Bu, dikkat, davranış ve duyguyu düzenlemede çok önemli bir rol oynayan beyin kimyasalları dopamin ve norepinefrin seviyelerinin azalmasına neden olur. Peki, çocuğunuz gerçekten hiperaktif mi, yoksa akranlarına göre daha hareketli ya da disiplin sorunu var mı? Üstelik, dikkat eksikliği testleri evde anne-babalar için çok basit bir değerlendirme sağlanmaktadır. Son dönemlerde, ebeveynlerden sıkça duyuyoruz. En önemlisi, merak edilen konuların başında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu geliyor. Bazı durumlarda kulaktan dolma, ya da eksik bilgi sebebiyle anne-babalar yanlış davranıyor. Sonuç olarak, çocukların dikkat yönetimi ve hareketlilik durumunu, dikkatsiz’ veya hiperaktif ’ şeklinde yanlış değerlendirirler. ▶️ MUTLAKA İNCELEYİN! ◀️ 📲 Dikkat Eksikliği Testleri Nedir? 🥇 Evde Uygula Dikkat Eksikliği Testleri Çocuğunuz ders çalışamıyor! Peki gerçekten dikkat eksikliği bozukluğu var mı? Yoksa sadece disiplin sorunları kaynaklı bir durum söz konusu mu? Anne babalar bunu nasıl ayırt edebilir? Dikkat eksikliği testleri ile çocuğunuzun dikkat düzeyini değerlendirin. Ev ödevlerinin eve geldiğinden emin olunuz. Çocuğunuz ev ödevlerini kopyalamakta zorlanıyorsa, öğretmenine söyleyin. Hatırlamasına nasıl yardımcı olabileceğine dair fikirleri olabilir veya size evde verilen ödevleri e-postayla göndermeye istekli olabilir. Çocuğunuzun neden dikkatinin dağınık davrandığını ve bu konudaki duygularını anlamak önemlidir. Örneğin, hareketsiz oturmamaları veya ödevlerini bitirmemeleri sinir bozucu olabilir. Durumun analizi dikkat eksikliği testleri ile ölçülür. Ancak araştırmalar, DEHB olan kişilerin beyinlerinin farklı çalıştığını gösteriyor. Bu, duygularımızı kontrol etmek ve işleri halletmek için yeterince uzun süre odaklanmak da dahil olmak üzere birçok şeyde bize yardımcı olan beyindeki bir süreçler sistemidir. ▶️ DETAYLI İNCELEME ◀️ 📲 Odaklanma sorunu neden oluşur? 🥇 Araştırmacılar, dikkat eksikliği bozukluğu durumuna neyin neden olduğunu tam olarak bilmiyorlar. Son 10 yıldaki araştırmalar, genetiğin en büyük rolü oynadığını ortaya koymaktadır. Bozukluğun çok fazla şekerden, çok fazla ekran başında vakit geçirmekten veya yetersiz ebeveynlikten kaynaklandığına dair bir kanıt yoktur. Bu olumsuz şeyler dikkat dağınıklığı belirtileri ve semptomlarını kötüleştirebilir, ancak sebep bunlar değildir. Ödevi yapmak için ilk oturduğunuzda, boş kağıtları uygun klasörlere koymak için iki dakikanızı ayırın. Sonraki sekiz dakikayı okuldaki notları ve/veya çalışma notlarını yeniden okumak için kullanın. Bu 10 dakika, sizi saatlerce araştırma ve ders çalışmaktan kurtaracak. Görevleri ait oldukları yere koyma alışkanlığını hızla kazanacaksınız. Notlarınızı gözden geçirmek, bilgileri uzun süreli belleğe aktarır ve test zamanı geldiğinde saatlerce çalışma süresinden tasarruf sağlar. Dikkat Testleri Nerede Yapılır? Odaklanma sorunu için çocuklarda dikkat dağınıklığı testi DEHB’li çocuklar ve gençler genellikle çok fazla enerjiye sahiptir ve konsantre olmakta güçlük çekerler. Ayrıca söylediklerini veya yaptıklarını kontrol etmekte zorlanabilirler. Örneğin, önce düşünmeden konuşabilirler veya bir şeyleri dürtüsel olarak yaptıklarını görebilirler. Böyle durumda dikkat eksikliği testleri faydalıdır. Çocukken DEHB tanısı konan yaklaşık her üç kişiden biri bu durumdan kurtulacak ve yetişkin olduklarında herhangi bir destek gerektirmeyecektir. İhtiyaçlarına göre özel olarak hazırlanmış özel destek görenler, dikkat eksikliği testleri ile tespit edilen odaklana sorunu ile en iyi nasıl başa çıkacaklarını öğrenirler. Ders ve odaklanma konusunda uyum sağlayacaklarını anladıklarında, genellikle öğrenmelerinde, arkadaşlıklarında, istihdam edilebilirliklerinde ve yaşam becerilerinde fayda görürler. Odaklanma sorunu neden olur? Ders çalışırken yaşanan odaklanma sorunu nasıl çözülür, detaylı inceleme ▶️ MUTLAKA İNCELEYİN! ◀️ 📲 Odaklanma Sorunu Nasıl Çözülür? 🥇 Öncelikle unutulmamalıdır ki, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, çocuğun öğrenme ve sosyal arkadaşlık ilişkilerini olumsuz etkiler. Hatta günümüzde çocuk ve ergenlerin beyin dalga görüntülemeleri yapılmaktadır. Dikkat kontrolünün gerçekleştiği beyin ön bölgesi prefrontal korteks işleyişi gözlenebilmektedir. Özetle, anne babalar nasıl davranmalıdır? Çocukların dikkat ölçümüne ihtiyaç duyup duymadığına nasıl verebilir? Anne babalar aşağıdaki dikkat eksikliği testleri sorularını analiz edebilirler. Çocuklarında görülme durumuna göre Evet’ yada Hayır’ şeklinde cevaplayarak, genel bir durum değerlendirmesi yapabilirsiniz. Dikkati ölçen test CPT nedir? Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu testi – DSM V DEHB tanısı konan çocuklar arasında yaygın olan yaşam deneyimleriyle ilgili soruların bir listesi bulunmaktadır. Lütfen her soruyu dikkatlice okuyun ve çocuğunuzun altı ay veya daha uzun süre aynı veya benzer zorlukları ne sıklıkta yaşadığını belirtin. Hiperaktivite, çocuğun gelişim düzeyi merceğinden değerlendirilmeli ve eğitim kalitesini veya sosyal işlevselliğini engellemediği sürece sorunlu kabul edilmemelidir. DEHB’nin sık sık sözünü kesme, konuşmadan konuşma, kıpırdama ve unutkanlık gibi bazı belirtileri çok müdahaleci olabilir. Bu durum çocuklar için stres düzeylerini artırabilir. Örneğin, çocuklar okulda sıra dışı konuştukları için sürekli olarak azarlanırlarsa, daha yüksek stres ve düşük benlik saygısı yaşamaları muhtemeldir. Bir çocuğun DEHB olup olmadığına karar vermek birkaç adımdan oluşan bir süreçtir. Öğrenci için dikkat eksikliği testleri uygulanır. Aşağıdaki sorular ve cevaplar size DEHB’nin nasıl teşhis edildiğine dair bir genel bakış sunar. DEHB’yi teşhis etmek için tek bir test yoktur ve uyku bozuklukları, anksiyete, depresyon ve belirli öğrenme güçlüğü türleri gibi diğer birçok problem benzer semptomlara sahip olabilir. Odaklanma sorunu olan çoçuklarda dikkat dağınıklığı testleri nasıl uygulanır? Odaklanma Sorunu için Dikkat Testi Evde Uygulanacak olan Dikkat Eksikliği Testleri – DSM 5 Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara verme sorunu oluyor mu? Okul ödevlerinde, işlerinde ya da diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapıyor mu? Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oyun etkinliklerinde sürdürme güçlüğü çeker mi? Doğrudan kendisi ile konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür mü? Bu nedenle, çoğu zaman talimatları izleme güçlüğü olur mu? Ayrıca, okul ödevlerini ufak tefek işleri yada görevleri bırakır mı? Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker mi? Çoğu zaman sürekli zihinsel çaba gerektirenokul ödevleri gibi görevlerden kaçınır mı? Üstelik bunları sevmez yada bunlarda yer almaktan kaçınır mı? Dikkat Eksikliği ve Hiperakivite Bozukluğu 7. Çoğu zaman üzerine aldığı görevler ve etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder mi? örn. oyuncaklar, okul ödevleri, kalemler, kitaplar veya araç gereçler 8. Çoğu zaman dış uyaranlarla dikkati kolaylıkla dağılır mı? 9. Üstelik, günlük etkinliklerde çoğu zaman unutkan mıdır? 10. Mesela, masada otururken zaman elleri, ayakları kıpır kıpır mıdır? Oturduğu yerde kıpırdanıp durur mu? 11. Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar mı? Ders çalışamayan dikkati dağınık öğrenci zaman uygunsuz olan durumlarda koşturup durur mu? Etrafa tırmanır mı? 13. Çoğu zaman sakin bir biçimde oyun oynarken sorun olur mu? Boş zaman etkinliklerine katılma zorluğu var mıdır? 14. Çoğu zaman hareket halinde ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır mı ? 15. Çoğu zaman çok fazla konuşur mu ? 16. Çoğu zaman soruları tam anlamadan cevabı yapıştırır mı? 17. Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü var mıdır? 18. Çoğu zaman başkalarının sözünü keser mi? Ya da zorla aralarına girer mi? Bu 18 soru tüm dünyada uzman doktorlar ve klinik psikologlar tarafından kullanılan DSM 5 Tanı Ölçütlerinden uyarlanmıştır. dikkat eksikliği testi Dikkat eksikliği testi analizi Eğer, yukarıdaki evde dikkat eksikliği testleri sorularını inceleyiniz. 6 yada daha fazlasına Evet’ cevabı verdiniz mi? Bu durumda, detaylı analiz önemlidir. Çocuğunuzun dikkat yönetimi ve dürtü kontrolü alanında uzman değerlendirmesinin gerektiği bir durum vardır. Bulunduğunuz bölgedeki bir uzman merkezden destek almanız aile içi iletişime destek olacaktır. Çocuğunuzda yukarıda listelenenlere benzer belirtiler olsa bile, bu her zaman çocuğunuzun DEHB olduğu anlamına gelmez. Diğer koşullar veya sorunlar, DEHB’ye benzeyen davranışlara neden olabilir. Bu nedenle çocuğunuzun iyi değerlendirilmesi gerekir. Bu nedenle, herhangi bir nedenle çocuğunuzun davranışlarından endişeleniyorsanız uzman desteği fayda sağlar. Öğrencide odaklanma sorunu nasıl geçer, ipuçlarını incele ▶️ MUTLAKA İNCELEYİN! ◀️ 📲 Dikkat Dağınıklığı Testleri Nedir? 🥇 Gelişim Planı Dikkat Testi sonrasında DEHB teşhisi konan birçok çocuk, çalışma belleği, zaman yönetimi becerileri ve organizasyon becerileri ile mücadele eder. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu DEHB, odaklanamama, aşırı aktif olma, davranışları kontrol edememe veya bunların bir kombinasyonu sorunudur. Bu sorunların DEHB olarak teşhis edilebilmesi için kişinin yaşı ve gelişimi için normal sınırların dışında olması gerekir. Bu, günlük rutinleri takip etmeyi ve hem kısa hem de uzun vadeli görevleri tamamlamayı zorlaştırabilir. Ayrıca kronik strese neden olabilir. DEHB’nin olgunlaşmamış beyin gelişimi nedeniyle oluştuğunu ve buna diğer nörodavranışsal gelişimsel gecikmelerin ve hatta zihinsel engelliliğin de eşlik edebileceğini göstermiştir. Kaynak 📚 Duygusal düzenleme, dikkat eksikliği testleri ile odaklanma sorunu tespit edilen çocuklar için başka bir zorluktur. DEHB, çocukları, o anda yönetilmesi zor olabilecek olumlu veya olumsuz duygularla doldurma eğilimindedir. Örneğin, bir çocuk endişe duygularıyla dolup taşarsa ve endişeyle düşünmeye başlarsa, o çocuk düşüncelerini anlamlandırmakta zorlanabilir ve olumsuz ve endişeli bir düşünce döngüsüne yakalanabilir. Dikkati geliştiren neurofeedback terapisi, brain aerobic nedir? ▶️ MUTLAKA İNCELEYİN! ◀️ 📲 Neurofeedback Terapisi Nedir? 🥇 Dikkat eksikliği testleri ile konsantrasyon sorunu olan öğrencilerde neurofeedback egzersizleri ile gelişmeler sağlanır. Öğrenci akademik olarak gelişme gösterir. Böylece, okul başarısı artar. Benzer şekilde, öğrenci sahip olduğu potansiyeli rahatça kullanmaya başlar. Üstelik, aile içi iletişim düzelir. Başka bir deyişle, ders ve yaşam disiplini kazanılır. En önemlisi, arkadaş ilişkileri düzelir. Üstelik iletişimi gelişir. Ondan sonra, sosyal ve sportif başarı beraberinde artar. Doğru tanı ve tedavi ile, DSM 5 ölçeklerinde verilen “Evet” yanıt sayısı 2’nin altına inecektir. Continue Performance Test nedir? En objektif dikkat eksikliği testi Continue Performance Test Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu DEHB olan çocuklar ve gençler, ebeveynlerine veya diğer yetişkinlere sadece inatçılık olsun diye, yanlış davranışlarda bulunmazlar. DEHB genellikle çocukların ve gençlerin dürtüsel tepki vermesine neden olduğu ve öğrenmelerini ve kurallara uymalarını zorlaştırdığı için sorunlar ortaya çıkar. Bu nedenle, DEHB’li birçok çocuk, başkalarıyla uygun şekilde etkileşim kurmalarına yardımcı olmak için davranış terapisine ihtiyaç duyarlar. Dikkat Eksikliği Testi Davranış terapisi, dikkatsizliği, aşırı hareketliliği veya dürtüselliği tedavi etmek anlamına gelmez. Ancak, başkalarıyla iyi geçinememe veya kurallara uymama gibi DEHB ile birlikte görülen bazı davranış sorunlarına yardımcı olabilir. Öğrencide dikkat eksikliği testleri ile tespit edilen sorunlar, davranış yönetimini gerçekleştirmek sabır, hayal gücü, yaratıcılık ve enerji gerektirir. Ebeveynlerin teknikleri tutarlı bir şekilde uygulamaları önemlidir. Program genellikle bir çocuğun uygun şekilde davranmasına ve iyi çalışmasına yardımcı olmada başarılıdır. Öğrencilerde dikkat ve dürtüsellik düzeyini ölçümlemek ve gelişim planı ile size yardımcı olmak için buradayız. Bizimle hemen iletişime geçerek, dikkat eksikliği testleri ve gelişim adımlarını planlamaya başlayın. Ceyda Çolak Tan Uzm. Psikolog & Neuro Trainer 🏠 Brain Center İstanbul ☯️ Kişisel Gelişim Merkezi Ritim İstanbul AVM, Maltepe – İstanbul 🌍 Dikkat Testi Randevusu 0216 688 77 78 Brain Center İstanbul Kişisel Gelişim Merkezi Dikkat eksikliği testleri sık sorulan sorular ve cevaplar [faq title=”” open1st=”0″ openAll=”0″][faq_item title=” Soru 1 Dikkat eksikliği için hangi testler yapılır? ” number=”1″] Cevap 1 Nöropsikiyatrik EEG Tabanlı Değerlendirme Yardımı NEBA Sistemi, beyin dalgalarını ölçen bir taramadır . DEHB olan çocuk ve ergenlerde belirli beyin dalgalarının oranı daha yüksek olma eğilimindedir. Tarama, 6 ila 17 yaş arası çocuklarda kullanım için onaylanmıştır, ancak tam bir tıbbi ve psikolojik muayenenin bir parçası olarak kullanılması amaçlanmıştır. Anketler, derecelendirme ölçekleri, entelektüel taramalar ve sürekli dikkat ve dikkat dağınıklığı ölçümlerinin tümü değerlendirmenin bir parçası olabilir. [/faq_item][/faq] [faq title=”” open1st=”0″ openAll=”0″][faq_item title=” Soru 2 Dikkat Testi nelerdir? ” number=”2″] Cevap 2 çoçuklarda dikkat eksikliği testleri hemen uygula. DEHB her insanda farklı görünür, bu nedenle sağlık profesyonellerinin tanıya ulaşmasına yardımcı olacak çok çeşitli kriterler vardır. En sık kullanılan dikkat eksikliği testleri Burdon testi ve beyin dalga analizidir. En doğru sonuca ulaşabilmeleri için değerlendirmenizi yapan uzmana karşı açık ve dürüst olmanız önemlidir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu DEHB, düşünme, duyguları işleme ve çevrenize tepki verme şeklinizi etkileyebilen yaygın bir nöro-gelişimsel durumdur. [/faq_item][/faq] [faq title=”” open1st=”0″ openAll=”0″][faq_item title=” Soru 3 Dikkat dağınıklığını önlemek için ne yapmak gerekir? ” number=”3″] Cevap 3 Çoğu durumda, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu DEHB önlenemez, ancak küçük çocukların ve anne adaylarının kurşun gibi çevresel toksinlere maruz kalmaması ve anne adaylarının bu tür toksinlere maruz kalmaması sağlanarak hastalığa yakalanma riski azaltılabilir. Sağlıklı davranış alışkanlıklarını sürdürmek önemlidir. Dikkat eksikliği testleri uygulanır. Araştırma ayrıca erken davranış terapisinin semptomları en aza indirmenin etkili bir yolu olabileceğini düşündürmektedir. [/faq_item][/faq] [faq title=”” open1st=”0″ openAll=”0″][faq_item title=” Soru 4 Dikkat eksikliği bir çocuğa nasıl davranmalı? ” number=”4″] Cevap 4 DEHB’nin en belirgin belirtisi hiperaktivitedir. Pek çok çocuk doğal olarak oldukça aktif olsa da, dikkat eksikliği bozukluğunun hiperaktif belirtileri olan çocuklar her zaman hareket halindedir. Bir aktiviteden diğerine atlayarak birkaç şeyi aynı anda yapmaya çalışabilirler. Dikkatsiz kolayca dikkati dağılan çocuklar dikkatlerini odaklamakta, konsantre olmakta ve görevde kalmakta zorlanırlar. Yönergeleri iyi dinlemeyebilirler, önemli detayları kaçırabilirler ve başladıkları işi bitiremeyebilirler. Çok fazla hayal kurabilir veya oyalanabilirler. Dalgın veya unutkan görünebilirler ve eşyalarını kaybedebilirler. [/faq_item][/faq] [faq title=”” open1st=”0″ openAll=”0″][faq_item title=” Soru 5 Dikkat eksikliği olduğunu nasıl anlarız? ” number=”5″] Cevap 5 Dürtüsel olan çocuklar, düşünmeden önce çok hızlı hareket ederler. Sık sık araya girerler, itebilir veya kapabilir ve beklemekte zorlanabilirler. İzin almadan bir şeyler yapabilir, kendilerine ait olmayan şeyleri alabilir veya riskli davranışlarda bulunabilirler. Durum için çok yoğun görünen duygusal tepkileri olabilir. DEHB olan çocukların dürtüsellikleri öz kontrol sorunlarına neden olabilir. dikkat eksikliği testleri uygulanır continue performance test. Kendilerini diğer çocuklardan daha az sansürledikleri için konuşmaları bölerler, diğer insanların alanını işgal ederler, sınıfta alakasız sorular sorarlar, patavatsız gözlemler yaparlar ve aşırı kişisel sorular sorarlar. “Sabırlı olun” ve “Biraz bekleyin” gibi yönergeler, DEHB’li çocuklar için diğer gençlere göre iki kat daha zordur. [/faq_item][/faq] Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun erken dönemde fark edilmesi ve gerekli desteğin sağlanması, çocuğun yaşam kalitesini büyük ölçüde artırır. Sorunun, geç tanılanması ve gerekli müdahalelerin yapılmaması çocuklukta olduğu gibi ergenlikte ve yetişkinlikte de ciddi sorunlara yol açabilir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun erkek çocuklarda kızlara oranla daha sık rastlandığını kaydeden Uzman Klinik Psikolog E. Efsun Tatar Tuna, “Erkek çocuklarda genellikle hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri ön planda iken, kız çocuklarda daha çok dikkat eksikliği belirgindir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu her kültür ve toplumda görülen bir bozukluktur. Toplumda görülme sıklığı yaklaşık yüzde 5-6 civarındadır” dedi. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedir? Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan aşırı hareketlilik, istekleri erteleyememe dürtüsellik ve dikkat sorunları ile kendini gösteren bir psikiyatrik zaman her çocuk aşırı hareketli olabilmekte, dürtüsel davranabilmekte ya da dikkat sorunları yaşayabilmektedir. Tanı nasıl konur? Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı konulabilmesi için belirtilerin 7 yaştan önce ortaya çıkmış olması, birden fazla ortamda görülüyor olması, süreklilik arz etmesi ve çocuğun yaşamını olumsuz etkileyecek boyutta olması gerekir. Örneğin, önceden böyle bir sorunu olmadığı halde, 10 yaşında birden aşırı hareketli olmaya başlayan bir çocuk, evde son derece dürtüsel davranırken okulda böyle bir sorun yaşamayan bir çocuk ya da zaman zaman dikkat sorunları yaşayan bir çocuk için dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı düşünülmez; başka sorunlar araştırılır. Belirtileri nelerdir? Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun 3 temel belirtisi vardır Dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik hiperaktivite ve dürtüsellik. Bu sorunun daha iyi anlaşılabilmesi için, bu 3 bileşeni detaylı olarak ele almak uygun olacaktır. Dikkat eksikliği, kişinin dikkat süresinin ve yoğunluğunun, yaşına göre olması gerekenden az olmasıdır. Bireyin, dikkatini belirli bir noktaya odaklayamaması, dikkatinin içsel ve dışsal uyaranlar sebebiyle kolayca dağılması, kolay unutması, eşya kaybetmesi, dağınık olması gibi belirtilerle kendini gösterir. Çocuğun, kimsenin fark etmediği ayrıntıları fark etmesi, ön planda olmayan şeylere dikkatini yöneltmesi gibi durumlar, dikkat eksikliğinin olmadığına kanıt değildir. Çünkü dikkat eksikliğinde sorun hiçbir şeye dikkat edememek değil; belirli bir noktaya odaklanamamaktır. Kişi aynı anda çok fazla uyarana dikkat eder; böylelikle asıl odaklanması gereken uyarana gerektiği gibi odaklanamaz. Dikkati aniden başka uyaranlara kayar ve çoğunlukla yaptığı işi yarım bırakma eğiliminde olur. Dikkat süresi ve yoğunluğu, dikkatini vermesi beklenen uyaranın türüne, bulunduğu ortama ya da ilgi ve ihtiyaçlarına göre değişebilir. Örneğin, bir çocuk ödev yaparken dikkati 10 dakikada dağılabilir; ancak oyun oynarken çok daha uzun süre dikkatini verebilir. Ya da gürültülü bir ortamda odaklanamayan bir çocuk, sessiz bir ortamda daha kolay konsantre olabilir. Ayrıca dikkat süresi ve yoğunluğunun, çocuğun yaşına göre değişiklik göstereceğini de unutmamak gerekir. 5-6 yaş çocuğu için normal kabul edilen dikkat süresi yoğunluğu, 12 yaşındaki bir çocuk için dikkat eksikliğine işaret edebilir. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından tanımlanan dikkat eksikliği ölçütleri şunlardır 1. Belirli bir işe ya da oyuna dikkatini vermekte Dikkati kolayca Dikkatsizce hatalar Başladığı işi Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi Görev ve etkinlikleri düzenlemekte Yoğun zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan kaçınır ev ödevi, okul aktiviteleri gibi.8. Etkinlikler için gereken eşyaları Günlük etkinliklerde en az 6 tanesinin, en az 6 aydır, birden fazla ortamda görülüyor olması durumunda dikkat eksikliği olabileceği düşünülür. Aşırı hareketlilik, bireyin, yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayacak biçimde hareketli olmasıdır. Kişinin uzun süre hareketsiz kalamaması, oturduğu yerde sürekli kıpırdanması, sıklıkla yerinden kalkıp gezinmek istemesi, çok konuşması gibi belirtilerle kendini gösterir. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından belirlenen hiperaktivite ölçütleri şunlardır 1. Eli ayağı kıpır kıpırdır. 2. Oturduğu yerde duramaz. 3. Gereksiz yere sağa sola koşturur, eşyalara tırmanır. 4. Sakince oynamakta zorlanır. 5. Sürekli hareket eder ya da sanki motor takılmış gibidir. 6. Çok konuşur. Dürtüsellik, kişinin kendini kontrol etmede sorun yaşamasıdır. Bireyin aceleci olması, isteklerini erteleyememesi, sık sık söz kesmesi, düşündüğünü hemen yapması, aklına geleni o anda söylemesi, sırasını beklemekte güçlük çekmesi gibi belirtilerle kendini gösterir. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından belirlenen dürtüsellik ölçütleri şunlardır 1. Sorulan soru tamamlanmadan yanıt verir. 2. Sırasını beklemekte güçlük çeker. 3. Başkalarının sözünü keser ya da oyunlarında araya girer. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun nedenleri nelerdir? Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile bağlantılı olduğu bilinen birtakım faktörler olmakla birlikte, henüz net olarak bilinen bir nedeni yoktur. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış olan çocukların %30-40'ının akrabalarında da aynı problem görülmektedir. Bu da kalıtsal faktörlerin önemini göstermektedir. Ancak kalıtsal etkenler dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğun ortaya çıkışını tek başına açıklayamaz. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun ortaya çıkışını kolaylaştırdığı düşünülmektedir Gebelik sırasındaki faktörler Annenin kötü beslenmesi Kimyasal zehirler örneğin kurşun, civa Alkol kötüye kullanımı İlaç kötüye kullanımı Doğum sırasındaki ve sonraki faktörler Zor doğum, doğum sırasında ya da sonrasında beynin oksijensiz kalması Enfeksiyonlar Demir eksikliği anemisi Kimyasal zehirler Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisi nasıl olur? Tedavi sürecinde en önemli nokta uzman, aile ve eğitimcilerin işbirliği içinde olmasıdır. Aksi takdirde süreç sekteye uğrayacak, sağlıklı sonuç alınamayacaktır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda genellikle terapi ve medikal tedavi ilaç tedavisi bir arada yürütülmektedir. Terapi sürecinde, çocukla dikkat geliştirme ve dürtüselliğini kontrol etme becerilerinin geliştirilmesine çalışılırken, aile de çocuklarına nasıl yaklaşmaları gerektiği konusunda eğitilmektedir. Çocuğun öğretmenleri ile de bilgi alışverişinde bulunularak, onun için faydalı adımların atılması ve çocuğun eğitim süreci içerisinde de desteklenmesi sağlanmaktadır. Ülkemizde birçok aile çocuklarının “ilaç bağımlısı olacağı”, “öylece oturup hareketsiz kalacağı” gibi endişelerle ilaç tedavisinden uzak durmakta ve istemeyerek de olsa çocuklarının tedavi sürecini baltalamaktadırlar. Oysa doğru dozda başlanan doğru ilaç, çocukta bu tip etkiler yapmamaktadır. Bu noktada, ailelerin uzmanlara güvenmeleri ve uzmanlarla işbirliği yapmaları önemlidir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar için anne babalara 17 ipucu 1. Çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamayın, çocuğunuzun birtakım zorlukları olduğunun bilincinde olun. 2. Kural ve programlarınızı oluştururken çocuğunuzun yaşını ve kişilik özelliklerini dikkate alın. 3. Çocuğunuza zaman zaman ceza verseniz bile, çocuğunuz onu her zaman sevdiğinizi ve seveceğinizi bilmelidir. Bu, onun kişilik gelişimi ve duygusal gelişimi açısından son derece önemlidir. 4. Çocuğunuz için sizinle geçirdiği güzel zamanlar paha biçilmezdir. Onunla dersler ve zorunlu aktiviteler dışında da zaman geçirin. 5. Çocuğunuza karşı olan olumlu tavrınızı yalnızca sıkıntıları ile ilgilenirken değil, her zaman korumaya çalışın. Size ihtiyaç duyduğunda ulaşılabilir olmanız, çocuğun güven duygusunun yerleşmesi açısından önem taşımaktadır. 6. Çocuğunuzla iletişim halindeyken göz teması kurun ve çocuğunuzun da bu teması kurmasını ve sürdürmesini sağlayın. Böylece, çocuğunuz hem dinlendiğini ve değer gördüğünü anlayacak, hem de dikkatini tam olarak size yöneltmiş olacaktır. 7. Çocuğunuzun ihtiyaçlarını karşılarken ve onunla zaman geçirirken, kendisinin de bir birey olduğunu ona hissettirin. 8. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, çocuğu ve aileyi zorlayan bir durumdur. Ailenin sabırlı olması, tedavi sürecinde umutsuzluğa kapılmaması ve bu süreci her zaman desteklemesi gerekmektedir. 9. Sadece olumsuz davranışlara odaklanmak yerine, olumlu davranışları pekiştirmek daha işlevseldir. Çocuğunuzun olumlu davranışlarını ve elde ettiği başarıları ne kadar küçük adımlar olursa olsun pekiştirin. 10. Anne babalar çocuklarıyla genellikle fikir ve görüşlerini paylaşırlar; ancak duyguların da çocukla paylaşılması önemlidir. Çocuğunuz böylece hem kendi duygularını tanımayı ve ifade etmeyi öğrenecek, hem de empati becerisi geliştirecektir. 11. Çocuğunuza ilişkin beklentinizin fazla yüksek olması, çocuğunuzun omzundaki yükü ağırlaştıracak ve başarılı olma olasılığını düşürecektir. Beklentinin çok fazla olması, kaygıyı artırmakta ve başarıyı olumsuz yönde etkilemektedir. 12. Çocuğunuza güvenmeniz, onun da kendisine güvenmesinin ilk şartıdır. Çocuğunuza güvenin ve bunu belli edin. 13. Her çocuğun farklı özellikleri, ilgi alanları ve becerileri vardır. Çocuğunuzun olumlu yanlarını fark etmeniz ve desteklemeniz önemlidir. 14. Çocuğunuza, onun olumsuz yanlarıyla ilgili isimler tembel, şımarık vb takmayın. Çocuğunuzu bu şekilde etiketlemeniz onu olumsuz etkileyecektir. 15. Anne baba olarak nihai amacınız çocuğunuzun sorunlarının çözüme kavuşturulmasıdır. Sorunlarla uğraşırken çocuğunuzla savaş halinde olmak, gereksiz yere inatlaşmak ve tartışmak, sorunların daha da büyümesine yol açacaktır. 16. Çocuğunuz için en değerli armağan sizin sevginizdir. Çocuğunuza olan sevginizi belli etmekten veya dile getirmekten kaçınmayın. 17. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda, sorun ne kadar erken fark edilip destek alınmaya başlanırsa, o kadar çok başarı sağlanacağı unutulmamalıdır. Bu noktada ailelerin ve eğitimcilerin çocukları iyi gözlemleyip doğru yönlendirmeleri önem taşımaktadır. DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU Hazırlayan Aylin Tetik Kabil Klinik Psikolog, Tanım Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu DEHB Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Psikiyatride Hastalıkların Tanımlanması ve Sınıflandırılması DSM-IV Elkitabı'nda Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları genel başlığı altında tanımlanmıştır. Kalıcı ve sürekli olan dikkat süresinin kısalığı, davranışları kontrol etmeye ve ertelemeye yönelik özdenetim eksikliğinden kaynaklanan davranışlarda ve düşünce sisteminde meydana gelen dürtüsellik ve husursuz olarak tanımlanır. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavi edilmediğinde psikiyatrik ve sosyal bozukluklara yol açar. Okul öncesi dönemde, genellikle 3 yaş civarında başlayıp erişkinliğe dek gelişimsel farklılıklarla devam eder. Yaçam boyu süren özelliktedir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavi edilebilir. DEHB'nun üç tipi vardır 1 Dikkatsizliğin ağırlıkı olduğu tip 2 Hiperaktivite ve dürtüselliğin ağırlıklı olduğu tip 3 Dikkatsizliğin ve dürtüselliğin eşit ağırlıkta olduğu Bileşik tip DEHB'nun Nedeni DEHB beynin farklı yapılanmasından kaynaklanan organik bir bozukluktur. Bu bozukluğa neden olan genetik, biylojik ve psikososyal etkenler gibi çoklu faktörler vardır. Bu faktörlerin hangi etkileşimi sonucunda bu bozukluğun ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir. Günlük yaşamda nasıl gözlemlenir? Dikkat Eksikliği Belirtileri Okul ödevinde ya da diğer etkinliklerde dikkatsizliğinden dolayı ayrıntıyı kaçırır ya da hatalar yapar Görevinde, ödevinide ya da oyununda dikkatini sürdürmede zorlanır Kendisi ile konuşulduğunda tam olarak dinlemiyor gibi görünür Okul ödevini, verilen işi ya da işyerindeki görevini verilen öğreti doğrultusunda tamamlamada zorlanır Etkinlik ve görev planlamada ve düzenlemede zorluk çeker Belirli bir süre üzerinde zihinsel çaba gerektiren okul çalışması, ev ödevi gibi görevlerdebn hoşlanmaz, kaçınır, isteksiz davranır Yapmakta olduğu görev iş ya da etkinlik için gerekli olan malzemeyi kalem, oyuncak, alet kaybeder Dışarıdan gelen uyarılarla dikkati kolaylıkla çelinir Günlük etkinliklerde ve iş yerinde unutkanlık yaşar Hiperaktivite Belirtileri Eli ayağı boş durmaz, oturduğu yerde kıpırdanır Oturması gerekli durumlarda, örn. Derste kalkıp gezinir Uygunsuz bir halde gezinir, tırmanır durur ergen ya da yetişkin ise huzursuzdur Oyun ya da eğlence etkinliklerini sakin şekilde sürdürmede zorlanır Çoğunlukla hareket halindedir ya da kurulmuş motor gibidir Çok konuşur Dürtüsellik Belirtileri Soru bitmeden cevaplamaya başlar Sırasını beklemede zorlanır Başkasını rahatsız edici biçimde çoğunlukla böler, sataşır örn. Konuşmaya ya da oyuna girer 0-6 yaş Döneminde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite DEHB öğrenmeyi etkileyen, akran ilişkilerinde, ev ortamında ve sınıf içinde önemli disiplin sorunlarına yol açan bir bozukluktur. DEHB olan pek çok çocuk bebekliklerinde de huzursuz, hareketli, çok ağlayan, az uyuyan, beslenme sorunları olan zor mizaçlı bebekler olabilir. Ev ortamında gerekli sorumlulukları almaktan kaçınırlar. Evdeki kurallara uymaktan hoşlanmazlar. Yeme ve uyku sorunları gözlenebilir. Yemek masasının başından sık sık kalkabilirler. Televizyon seyrederken bile elleri ayakları durmaz ve bir oyunu sakince oynayamazlar. Kreşte yerinde duramayan, oyunları bölen, arkadaşlarını vurup-iten, tehlikli bir şekilde yükseklere tırmanan, oralardan atlayan çocuklar olarak görülebilirler. DEHB olan çocuklar uzun süre oyun aynayamaz, çabuk sıkılır, grup oyunlarında başarı gösteremezler. Çok konuşur, çok soru sorarlar ancak çoğunlukla verilen yanıtları dinlemezler. Okul Çağında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Okul döneminde de aynı sorunlar ders başarısını düşürebilir. Öğretmeni dinlemeyen, yerinde oturamayan, aklı sürekli ders dışında ve kıpır kıpır olan, evde de aynı şekilde davranan ve ders çalışamayan çocuklar olarak belirirler. Ödev yapmayı sevmezler. Ödev başında geçirdikleri süre 10 geçmez. Derste sıkılmaları ve aşırı hareketlilikleri nedeniyle diğer çocukların da dikkatini ve huzurunu bozacak davranışlarda bulunurlar. El yazıları ve defter düzenleri bozuktur. Dağınıklık ve düzensizlik gösterirler. Unutkandırlar. Sık sık okul araç gereçlerini unuturlar. Sınavlarda dikkatsizce hatalar yaparlar Ders başarıları değişkenlik gösterir. Aynı desrten bazen çok düşük bazen de çok yüksek notlar alabilirler Okul kurallarına uyamadıkları gibi oyun kurallarına da uymakta zorlandıklarından arkadaşlarıyla ilişkileri sorunlu olabilir. Aşırı hareketlilikleri nedeniyle istemeden de olsa arkadaşlarına zarar verebilirler Sıkça aldıkları yıkıcı eleştirirler ve davranışlarını kontrol etmek için büyüklerin takındıkları yapıcı olmayan disiplin şekilleri nedeniyle karşı gelme bozukluğu ya da düşük benlik saygısı ek problemler olarak görülebilir. DEHB ve Zeka DEHB her zeka düzeyinde gözlenebilir. Ancak bu çocukların zeka düzeyleri ortalama ya da ortlamanın üzerinde olsa bile dürtüsellikleri, dikkat eksiklikleri ve verilen işleri sonlandırmadaki başarısızlıkları nedeniyle öğrenme güçlüğü olan çocuklar olarak belirirler. DEHB ve Zaman DEHB yaşla birlikte farklı özellikler gösterir. Yaş ilerledikçe hiperaktivite belirtileri daha az gözlenirken dikkat eksikliği ve dürtüsellik devam eder. İçsel huzursuzlukta artış olan gençlerde aile ilişkileri ve sosyal yaşamlarında artmış çatışmalar, ilişki sorunları, içsel huzursuzluk, yüksek riskli davranışlara eğilim hızlı araç kullanma gibi sık eş değiştirme, cinsel deneyimleri erken yaşama görülebilir. Daha ileriki yaşalarda da dikkat eksikliği, planlarını tamamalayamama, bir etkinliği bitirmeden diğerine geçme ve değişken duygudurum gibi belirtiler görülmektedir. DEHB Tanısı Ne zaman Konulur? DEHB tanısını koymak için bu belirtilerin 7 yaşıdan önce başlaması, okul ve ev başta olmak üzere en az iki ortamda görülmesi ve süreklilik göstermesi gerekmektedir. DEHB'nun Tedavisi Var mıdır? DEHB tedavi edilir. Tedavide medikal yöntemlere başvurulduğu gibi bilişsel davranışçı yaklaşım kullanıldığı psiko-sosyal yöntemler de kullanılır. Tedavinin amacı DEHB olan kişinin benlik saygısını arttırmak DEHB olan çocukların kendilerini düzenlemeleri, hareket ve dürtülerini kontrol etmeleri için içsel stratejiler geliştirmelerine yardımcı olmak Sosyal becerilerle ilgili sorunları çözümlemeye yardımcı olmak Davranış problemlerini azaltmak Olumlu davranışın artması Günlük yaşama uyumu kolaylaştırmak Çocuk ve ailenin yaşam kalitesini arttırmak Kaynak Şenol, S., İşeri, E., & İlden Koçkar, A. 2005. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Dikkati Dağınık, Yerinde Duramayan Çocuklara Doğru Yaklaşımlar. Boylam Psikiyatri Enstitüsü, Hyb Yayıncılık Bizi Arayın Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu; çocuklarda, ergenlerde ve yetişkinlerde görülen Dünya Sağlık Örgütü ve Amerikan Psikiyatri Birliği de dahil olmak üzere tanınan, dikkatsizlik dikkatin kolayca dağılması ve/veya aşırı hareketlilik ve dürtüsellik o anda içinden geldiği gibi hareket etme ve sonucunu düşünmeme belirtilerinin görüldüğü en yaygın nörogelişimsel ve davranışsal bir psikiyatrik bozukluktur. DEHB yaygınlık oranının yüksek olması ve yaşam boyu etkilerinin sürmesi nedeniyle toplumsal bir problemdir. Türkiye’de ise her 20 çocuktan bir tanesinde DEHB görülmektedir. Sebepleri Çevresel Faktörler mi Genetik mi? DEHB’in sebepleri halen kesin olarak bilinmese de yapılan araştırmalar kalıtım genetik ve çevresel sebepleri göstermektedir. Araştırmalar, her dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuğun mutlaka aile üyelerinin en az birinde benzer belirtiler olduğunu belirtmektedir. DEHB belirtileri olan anne babaya sahip olan çocukların, olmayanlara kıyasla 2 ile 8 kat arasında daha fazla DEHB olma olasılığı bulunmaktadır. Öte yandan araştırmalar, DEHB’e neden olan bazı çevresel faktörleri de göstermektedir. Bu çevresel faktörler, kalıtımsal olarak yatkın olan çocuklarda riski daha da arttırmaktadır. DEHB’e neden olan çevresel faktörler şu şekildedir 1. Doğum öncesi Annenin gebelikte stres yaşaması ve sigara, alkol ya da madde kullanımı. 2. Doğum sırasında Düşük ağırlıklı doğma, erken doğum. 3. Doğum sonrası Kurşun gibi ağır metallere maruz kalma ve bazı hastalıklar. Yapılan araştırmalarda, DEHB olan bireylerin beyinlerindeki bazı bölgelerde yapısal ve işlevsel farklılıklar olduğu bulunmuştur. Hepimizde bir şey yapmadan önce düşünmeyi sağlayan “fren” diyebileceğimiz bir sistem vardır. Bu fren sistemi sayesinde, içimizden geleni yapmayı durdurabiliriz. Ancak DEHB olan bireylerde bu sistem yeterince iyi çalışmamaktadır. Bu nedenle, davranışlarının sonucunu düşünemezler ve bir uyaran geldiğinde yaptıkları işe odaklanmakta ve devam etmekte zorluk çekerler. Bu da bize DEHB olan bireylerin beynindeki yapısal işlevin DEHB olmayan bireylere göre farklı olduğunu göstermektedir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu DEHB ile ilgili Bilinmesi Gerekenler DEHB’in Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite Aşırı Hareketlilik ve Dürtüsellik olmak üzere üç belirtisi vardır. Amerika Psikiyatri Birliği’nin 2013 oluşturduğu Tanı Ölçütleri Başvuru El kitabına DSM-5 göre DEHB’nin hiperaktivite/dürtüsellik, dikkat eksikliği ve birleşik tip olmak üzere üç alt tipi vardır. Bu belirtilerin çocuğun yaş gelişimine uygun olmaması gerekmektedir. Örneğin 2 yaşındaki bir çocuğun aşırı hareketli olması normalken, 10 yaşındaki bir çocuk için bu durum uygun değildir. Hiperaktivite aşırı hareketlilik/dürtüsellik alt tipi; aşırı hareketlilik, sırayı beklemede zorluk çekme, başkaları konuşurken onları bölme ve bir yerde uzun süre oturamama gibi belirtileri kişinin gelişimsel seviyesine ya da yaşıtlarına göre fazla sergilemesini içermektedir. Dikkat eksikliğinde temel sorun çocuğun bir şeye odaklanamaması değil, o sırada içinden gelen başka bir şey yapma isteğine engel olamamasıdır. Dikkat eksikliği alt tipinde; verilen bir görevi tamamlamada zorluk yaşama, yönergeleri takip edememe, dinlemiyormuş gibi görünme, eşyalarını kaybetme, sakarlıklar, zihinsel çaba gerektiren etkinliklerden hoşlanmama ya da kaçınma, dikkatsizce hatalar yapma ve detaylara dikkatini verememe gibi gelişimsel seviyesine ya da yaşına uygun olmayan belirtiler görülmektedir. Birleşik alt tipi ise, her iki alt tipin de kişide mevcut olmasını içerir. Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanı ölçütlerine göre, DEHB tanısı konulabilmesi için belirtiler 12 yaş öncesinde başlamış olmalıdır. Bebeklik Dönemi DEHB kalıtımsal ise, anne karnından itibaren belirtilerini göstermeye başlar. Özellikle DEHB olan çocukların anne karnındayken de çok hareketli olduğunu biliyoruz. Özellikle bebeklik döneminde gözlemlenen belirtiler; huzursuzluk, çok ağlama ve zor sakinleşebilme, ses ışık gibi dış uyaranlara aşırı tepki verme, uyku sorunları ve aşırı hareketli olma şeklindedir. Ancak bu belirtiler sadece DEHB olarak düşünülmemelidir. Bu belirtilerin başka sebepleri de duygusal ya da fiziksel sebepler mutlaka araştırılmalıdır. Okul Öncesi Dönem Okul öncesi dönemde 3-5 yaş genellikle çocukların dikkat süreleri kısadır ve hareketlidirler. Ancak çocuğun hareketliliği ve dikkat sorunları kendi yaşıtlarına göre farklılık gösteriyorsa dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu düşünülebilmektedir. Bu noktada önemli olan sadece ev ortamındaki davranışlar değil kreşteki öğretmenlerin gözlemleri de büyük önem taşımaktadır. Örneğin, evde devamlı hareket halinde olma, sürekli zıplama, isteklerini erteleyememe, tutturmalar, çok konuşma, sakarlıklar, sürekli soru sorma, bir oyunda dikkatini verememe ve hemen başka oyuna geçme ve okulda sırasını bekleyememe, başka çocuklara zarar verme vurma, itme, ısırma vb., sandalyede oturamama, kıpır kıpır olma, kurallara uymama, çok konuşma, hareketli oyunları tercih etme, aktiviteleri sürdürememe gibi belirtiler DEHB olasılığını düşündürebilir. İlkokul Dönemi İlkokul döneminde ise artık DEHB belirtileri daha net bir şekilde görülmektedir. Özellikle sınıf öğretmenlerinin sınıf içi gözlemleri çok önemlidir. Ancak unutulmamalıdır ki sadece evde ya da sadece okulda bu belirtilerin gözükmesi DEHB olduğuna işaret etmemektedir. Mutlaka her iki ortamda da çocuğun bu belirtileri gösteriyor olması gereklidir. İlkokul döneminde görülen belirtiler; sandalyede oturamama, kıpır kıpır olma, ders sırasında yerinden kalkma ve sınıf içinde dolaşma, dersi dinlemekte zorluk, sırasını bekleyememe, sorunun tamamını dinlemeden yanıt verme eğilimi, sınavlarda ve ödevlerde dikkatsizce hatalar yapma, okul başarısının kendi potansiyeliyle uygun olmaması ve dengesiz olması, arkadaş ilişkilerinde zorluk dışlanma, dağınıklık, defter düzeninin olmaması, unutkanlıklar, eşyalarını sıklıkla kaybetmesi gibi. Özellikle aşırı hareketlilik ve dürtüsellik belirtilerinin daha sık görüldüğü erkek çocuklarının sınıf içindeki davranışsal problemleri öğretmenler tarafından daha kolay fark edilmekte ve aileleri bir uzmana yönlendirmeleri konusunda teşvik edici olmaktadır. Ancak yapılan araştırmalara göre özellikle kız çocuklarında dikkat eksikliği alt tipinin daha yaygın olduğu dikkate alınırsa, bu alt tipin daha çok içedönük belirtilerinin aile ve/veya öğretmenler tarafından tanınmaması ya da gözden kaçması daha olasıdır. Bu nedenle, özellikle dikkat eksikliği olan kız çocukları bir uzmana yönlendirilmedikleri için erken müdahale şanslarını yitirmelerine neden olabilir. Ergenlik Dönemi DEHB yaşam boyu devam eden bir rahatsızlık olması sebebiyle erken tanı ve tedavi önemlidir. Çocukluk döneminde tedavi edilmeyen bir DEHB, ergenlik döneminde de sorunlar yaşatmaktadır. Ergenlik dönemi; fiziksel, hormonal, duygusal olarak değişimin olduğu genç için her anlamda zor olan bir süreçtir. DEHB olan gençte aşırı hareketlilik bu dönemde azalsa da dikkat sorunları ağır basmaya başlamaktadır. Dersi dinlemekte ve odaklanmakta zorluk yaşarlar. Akademik başarıda belirgin bir düşüklük olur. Öğretmenleri ve arkadaşlarıyla ilişkilerinde ve iletişiminde zorluk yaşarlar. Riskli ve tehlikeli davranışlar artabilir. Özgüven düşüklüğü ve depresif belirtiler görülebilir. DEHB olan çocuklara iyi bir ebeveyn olmanın önceliği, DEHB’li çocukların davranışlarını anlamaktan geçmektedir. DEHB dikkatini toparlamakta problem, aşırı hareketlilik, davranışlarını kontrol etmekte zorlanma gibi durumları içerir. Bu çocuklar Söylenen talimatları bazen duymayabilirler ve bu yüzden bu talimatlara uyamayabilirler. Düzensiz olabilirler ve kolay dikkatleri dağılabilir. Konuşmanızı bölebilirler ve uygunsuz zamanlarda ilgi bekleyebilirler. Düşünmeden konuşabilirler. Evde hareketli olabilirler ve kendilerini tehlikeye sokacak davranışlarda bulunabilirler. Unutkan olabilirler. Oyunlarda, derste, sohbet esnasında dikkatini sürdürmekte zorluk yaşayabilirler. Ödevlerinde sık hata yapabilir ve detayları kaçırabilirler. Verilen görevleri tamamlamakta güçlük çekebilirler. Düzenli olmakta zorluk çekebilirler. Kalemlerini, defterlerini vb. sıklıkla kaybedebilirler. Ebeveynlere Tavsiyeler Evde çocuğunuzun yerine getirmesini istediğiniz görevleri planlayın. Kurallar ve beklentileriniz konusunda açık ve net olun. Kurallara uyulduğunda ve uyulmadığında sonucunun ne olacağını ona önceden söyleyin. Kurallara uyduğunda da uymadığında da sonucunu çocuğunuzun deneyimlemesine olanak verin. Aksi durumda koyulan kuralların kalıcığı olmamaktadır. Yapılandırılmış bir ortam yaratın. Yani verilen bir görevin nasıl, nerede ve ne zaman yapılacağı çocuk tarafından iyi anlaşılırsa, bu görevleri çocuğun başarma olasılığı daha yüksektir. Örneğin; uyku, yemek yemek, ödev, oyun saatlerinin nerede ve ne zaman yer alacağının belirlenmesi gibi. Yaptığı olumlu davranışlarından ve yerine getirdiği görevlerinden dolayı ona sözlü olarak memnuniyetinizi dile getirin. DEHB’li çocuklar çok fazla eleştiriye maruz kaldıkları için onların olumlu davranışlarının övgü ile pekiştirilmesi önemlidir. Küçük meseleleri görmezden gelin. Örneğin; çocuk verilen sorumluklardan bir tanesinde zorlanıyorsa bunun için hemen öfkelenmeyin. Çocuk için daha yapıcı bir ortam sağlayın. Ödevlerini/verilen görevleri kısa molalar vererek yaptırın. Mola zamanında teknolojik aletlerden uzak durmasına özen gösterin. Verdiğiniz talimatların net ve anlaşılır olmasına dikkat edin. Onunla konuşurken göz teması kurun. Bu, söylediklerinizin karşı tarafa iletildiğinden emin olmanızı sağlar. DEHB’li çocuklar enerji doludurlar. Bu yüzden onların fiziksel aktiviteler ile enerjilerini sağlıklı bir şekilde boşaltmalarına olanak tanıyın. Televizyon ve bilgisayar başında geçirdiği zamanı sınırlandırın. Son olarak, mümkün olabildiğince sakin kalmaya çalışın. Ebeveynler kontrolden çıktıklarında çocukların öfkesinin daha da arttığını aklınızda bulundurun. Sakin kalmakta zorlanıyorsanız profesyonel yardım alın. Ece Eryılmaz Seçen - Uzman Klinik Psikolog İletişime Geçin 0212 233 01 10 nolu telefonu arayarak veya dbe e-posta adresine mail atarak randevu alabilirsiniz.

3 yaş çocuğu dikkat eksikliği